آشنایی با مالیات اصناف و شرکتها
یکی از راه‌های تامین بودجه برای دولت‌ها و بازسازی منابع برای بهره‌برداری مجدد مردم استفاده از مالیات است. یکی از مالیاتی‌هایی که به صورت اجباری از صاحبان مشاغل و اصناف دریافت می‌شود مالیات اصناف و شرکت‌های مختلف است. کسانی که از پرداخت این مالیات سرپیچی کنند، علاوه بر مبلغ مالیات، مشمول پرداخت جریمه هم می‌شوند. باتوجه به اینکه در سطح کشور اصناف و شرکت‌های گوناگونی فعال هستند در این مطلب آنرا را تعریف می‌کنیم و نحوه‌ی محاسبه‌ی آن را بررسی می‌کنیم.
تعریف مالیات
مالیات به طور کلی به دو گروه مالیات مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می‌شود. مالیات‌های مستقیم به درآمد و دارایی‌های اشخاص حقیقی و حقوقی تعلق می‌گیرد. در حالی‌که مالیات غیر مستقیم به مواردی نظیر مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر حقوق کارمندان دولتی، مالیات عوارض کالاهای گمرکی وارداتی و صادراتی مربوط است.
پس مطابق این تعریف تمام افراد در مشاغل غیر دولتی مانند اصنافی که در شغل‌های تجاری مانند فروشگاه، سوپرمارکت، املاک یا موارد نظیر آن فعالیت دارند باید بخشی از درآمد خود را تحت عنوان مالیات بر درآمد به دولت بپردازند. همچنین قابل ذکر است علاوه بر اشخاص حقیقی، شرکت‌های خصوصی تحت عنوان اشخاص حقوقی هم مشمول پرداخت مالیات مستقیم هستند.
بر این اساس سازمان امور مالیاتی کشور مالیات اصناف و شرکتها را بر اساس میزان درآمد آن‌ها به گروه‌های مختلفی دسته بندی میکند و مودیان یعنی پرداخت کنندگان مالیات موظف هستند مطابق اساسنامه مصوب سازمان امور مالیاتی مالیات را به دولت پرداخت کنند.
مطابق اساسنامه سازمان امور مالیاتی اصناف موظف هستند طی مدت زمان حداکثر سه ماه بعد از پایان سال فعالیت تجاری، اطلاعات مورد نیاز را در اظهارنامه مالیاتی ثبت کنند و آمادگی پرداخت مالیات را اعلام کنند. در اینصورت از معافیت مالیاتی بهره‌مند می‌شوند، اما اگر از این قاعده پیروی نکنند باید مطابق قانون جریمه پرداخت کنند.
نحوه محاسبه مالیات اصناف و شرکتها چگونه است؟
همانطور که پیش از این اشاره کردیم میزان پرداخت مالیاتی برای تمام اصناف یکسان نیست و نرخ مالیاتی برای هر صنف توسط سازمان امور مالیاتی و بر اساس گروه بندی سه گانه مشخص می‌شود. عاملی که موجب تفاوت نرخ مالیاتی اصناف می‌شود میزان درآمد آن‌ها است و بالتبع اصنافی که درآمد بالاتری دارند باید مبلغ بالاتری به عنوان مالیات بپردازند.
مبنای تعیین مالیات بر درآمد اصناف و شرکتها
میزان درآمد هر شخص حقیقی که در صنفی فعالیت دارد بر اساس اظهارات خود فرد در مورد درآمد ماهانه و سالیانه مبنا قرار می‌گیرد. در مورد شرکتها هم لازم است تراکنش‌های مالی شرکت و هزینه‌های خرید و فروش در نرم‌افزارهای مختلف حسابداری به دقت ثبت شود. چون این موارد در تعیین درآمد و به دنبال آن تعیین مالیات نقش مهمی دارد.
در مورد درآمد مشاغل قاعده به این شکل است که افرادی که درآمد پایین دارند باید درصد کمتری از درآمد سالیانه را به عنوان مالیات به دولت بپردازند، اما کسانی که درآمد‌های بالا دارند حتی در مواردی تا 25 درصد از درآمد را هم به عنوان مالیات می‌پردازند. البته بعد از اینکه درآمد سالیانه مشخص شد دولت مبلغی از درآمد را به عنوان معافیت مالیاتی در نظر می‌گیرد و مالیات به الباقی درآمد تعلق می‌گیرد.
در مواردی که درآمدی فردی از سقف تعیین شده در آن صنف بیشتر باشد مالیات به طور اختصاصی توسط کارشناسان سازمان امور مالیاتی تعیین می‌شود و مبلغ آن بیشتر از سایرین در آن صنف خواهد بود و مودی موظف به پرداخت مبلغ تعیین شده توسط کارشناسان است.
مطابق ماده 131 قانون مالیات مستقیم نرخ‌های متفاوتی برای پرداخت مالیات تعریف شده است که به شرح زیر است:
اشخاص حقیقی که تا میزان 50 میلیون تومان درآمد داشته باشند موظف‌اند به میزان 15 درصد از درآمد سالیانه را به عنوان مالیات به دولت بپردازند.
اشخاص حقیقی که بین 50 تا 100 میلیون تومان درآمد داشته باشند موظف‌اند به میزان 20 درصد از درآمد سالیانه را به عنوان مالیات به دولت بپردازند.
اشخاص حقیقی که بیش از 100 میلیون تومان درآمد داشته باشند موظف‌اند 25 درصد از درآمد سالیانه را به عنوان مالیات به دولت بپردازند.
مالیات شرکتها و اشخاص حقوقی
ماده 105 قانون مالیات تصریح میکند، مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی و درآمد شرکتها بعد از کسر کردن هزینه‌های قابل قبول و در نظر گرفتن معافیت‌های مالیاتی، به میزان 25 درصد خواهد بود و صاحبان شرکت مشمول پرداخت مالیات هستند.
به همین منظور شرکتها موظف‌اند اظهانامه مالیاتی را ثبت کنند و در زمان مشخص شده آن را به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.
تاثیر تبدیل صنف به شرکت از دیدگاه مالیات
شیوه‌ی پرداخت مالیات و میزان پرداخت آن برای اصناف و شرکتها با هم متفاوت است. صاحبان مشاغل و کسب و کار برای اینکه امور آن‌ها قانونی باشد باید پروانه کسب داشته باشند و پروانه کسب را تمدید کنند. سازمان امور مالیاتی کشور با همکاری امور اصناف و بازرگانان وزارت صنعت معدن تجارت و اتاق اصناف ایران مسئولیت صدور و تمدید پروانه کسب را به عهده دارد.
صاحبان مشاغل برای پرداخت مالیات باید در نظام مالیاتی ثبت نام کنند و برای مالیات بر درآمد و مالیات‌های تکلیفی، حقوق و جرایم مالیاتی متعلقه مقرر در قانون مالیات‌های مستقیم بدهی نداشته باشند. اما درصورتی که در مدارک مشکلی وجود داشته باشد و گواهی برای مودی صادر نشود میتواند دلایل عدم صدور گواهی را به صورت اینترنتی پیگیری کند. بعد از مشخص شدن مشکل مودیان می‌توانند در سامانه عملیات الکترونیکی مشکل را رفع کنند و گواهی را دریافت کنند.
اما وقتی شرکت ثبت می‌شود اولین خروجی آن دریافت شناسه ملی است. صاحبان شرکت با داشتن شناسه ملی می‌توانند مالیات پرداخت کنند.
در واقع با ثبت شرکت کسب و کار به صورت رسمی شناخته می‌شود و مشمول تمام قوانین مالیاتی کشور می‌شود. بعد از این مرحله تمام امور مالیاتی از طریق این شناسه قابل پیگیری است و حوزه مالیاتی شرکت تعیین می‌شود. پرداخت مالیات شرکت شامل موارد زیر است:
مالیات بر سرمایه شرکت
یکی از مالیات‌های الزامی که شرکت بعد از ثبت باید پرداخت کند مالیات بر سرمایه شرکت است که به نام حق تمبر شناخته می‌شود. ماده 48 قانون مالیات‌های مستقیم تصریح میکند، سهام و سهم الشرکه تمام شرکت‌های ایرانی موضوع قانون تجارت بر اساس ارزش اسمی سهام یا سهم الشرکه به میزان نیم در هزار مشمول حق تمبر خواهد بود. البته شرکت‌های تعاونی از این قانون مستثنی هستند.
مطابق این قانون شرکت‌هایی که به تازگی تاسیس شده‌اند تا دو ماه پس از ثبت سرمایه شرکت فرصت دارند مالیات مربوط به آن را پرداخت کنند. این مالیات معادل نیم در هزار است.
مالیات بر عملکرد
یکی دیگر از بخش‌های مالیاتی که شرکتها موظف به پرداخت آن می‌شوند، مالیات بر عملکرد است که تحت تاثیر درآمد شرکت است.
ماده 105 قانون مالیات‌های مستقیم تصریح میکند: جمع درآمد شرکت و درآمد ناشی از فعالیت‌های انتفاعی اشخاص حقوقی از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران، پس از وضع زیان‌های حاصل از منابع غیرمعاف و کسر معافیت‌های مقرر مشمول مالیات 25 درصد هستند. البته برخی موارد مطابق قانون نرخ‌های جداگانه دارند که توسط ممیز مالیاتی مشخص می‌شود.
تفاوت صنف و شرکت این است که شرکت تازه تاسیس در سال اول حتی اگرهیچ فعالیتی هم نداشته باشد باز هم باید اظهارنامه مالیاتی را به سازمان امور مالیاتی ارسال کند. همچنین علاوه بر اظهار نامه باید گزارش فصلی معاملات را هم تکمیل و ارسال کند که مطابق قانون چهار اظهار نامه فصلی باید در سال باید به سازمان امور مالیاتی تسلیم شود. اما اصناف در مواقع خاص مانند دوران کرونا که مغازه‌ها و اصناف تعطیل بودند، مشمول معافیت‌های مالیاتی می‌شوند.
مالیات تکلیفی
مالیات تکلیفی به میزان درآمد شرکت ارتباطی ندارد و فقط شرکت موظف است آن را از محل مربوطه کم کند و به اداره مالیات بپردازد. به عنوان مثال برای مالیات بر حقوق و دستمزد، شرکت وظیفه دارد مبلغ مالیات را از حقوق نیروهای کار کم کند و آن را به اداره مالیات پرداخت کند.
محاسبه مالیات و دفاع مالیاتی برای اصناف و مشاغل مختلف به طور توامان انجام می‌شود. برای این منظور اسناد ثبت می‌شوند و اظهارنامه‌های مالیاتی به سازمان امور مالیاتی ارسال می‌شود. درصورتی که مودی مالیاتی نسبت به مبلغ تعیین شده مالیات اعتراض داشته باشد، در جلسه‌ی دفاع مالیاتی این مورد را اعلام میکند و سعی میکند مبلغ مالیات را کاهش دهد.
این جلسه در زمان یک ساله‌ی پیش رو تعیین می‌شود و در آن مودی یا حسابدار او مدارک مورد دفاع از میزان مالیات را ارائه می‌کنند تا نکات مبهم در پرونده روشن شود. ممیز مالیاتی با مطرح کردن سوالاتی این ابهام را از بین می‌برد، در نتیجه میزان مالیات کمتر از میزان قبلی می‌شود یا اینکه در صورتی‌که مدارک کافی نباشد مودی موظف به پرداخت مالیات می‌شود.
آنچه اهمیت دارد این است که دفاع مالیاتی باید با اطلاعات و دانش کافی انجام شود و فردی که این کار را انجام می‌دهد به تبصره‌های قانونی و بندها آشنا باشد و به امور مالیاتی و حسابرسی تسلط کافی داشته باشد.
پس وقتی صاحب شرکت نسبت به میزان مالیات اعتراض داشته باشد میتواند با حسابدار شخصی از شرایط شرکت بهتر دفاع کند. معمولاً شرکتها برای دفاع مالیاتی از شخص حقوقی کمک می‌گیرند. مدافع حقوقی یک گروه را پیگیر امور مالیاتی و اظهار نامه‌ها و گزارشات میکند.
درحالی که صاحب یک واحد صنفی ممکن است اطلاعات کافی برای دفاع مالیاتی نداشته باشد و به امور اظهارنامه و میزان مالیات آشنا نباشد، حتی اگر از حسابدار را برای دفاع مالیاتی هم کمک بخواهد و آن فرد روز جلسه حضور نداشته باشد، قطعاً کارفرما با مشکل جدی مواجه می‌شود و مجبور به پرداخت مالیات مقرر شده و در مواردی زیان اقتصادی می‌شود. با این تفاسیر شرکتها در دفاع مالیاتی موفق‌تر از صاحبان اصناف هستند.
سایر مزایای تبدیل صنف به شرکت چیست؟
بازدهی و سود ثبت شرکت علاوه بر اینکه برای دولت تاثیر مثبت دارد و میتواند از آن کسب و کار مالیات بگیرد، متوجه صاحبان شرکت هم هست. مزایای تبدیل صنف به شرکت برای صاحب شرکت شامل موارد زیر است:
اعتبار فعالیت‌های شرکت
شرکتی که ثبت می‌شود به مشتریان و جامعه این پیام را می‌دهد که ما اعتبار قانونی داریم و شما می‌توانید با اعتماد به قانونی بودن کارها با خیال راحت امور خود را به ما بسپارید. در واقع ثبت شرکت میتواند موجب اعتبار دادن به کارهای شرکت شود.
افزایش اعتبار قراردادهای شرکت
وقتی فعالیت‌های تجاری و اقتصادی در قالب یک شرکت ثبت شود، شرکت شناسه ملی دریافت میکند. این کد در تمام قراردهای شرکت ثبت می‌شود. در چنین شرایطی شرکت هویت مشخص دارد و مشتریان می‌توانند برای بررسی وضعیت اعتباری شرکت این کد را استعلام کنند و از سابقه‌ی شرکت با خبر شوند. این عمل باعث افزایش اعتماد مشتریان می‌شود.
امکان تامین سرمایه
یکی از مواردی که در گسترش کسب و کار اهمت دارد افزایش سرمایه است. اما همیشه این امر برای صاحبان مشاغل امکان پذیر نیست. اما با ثبت شرکت می‌توان با اقدام‌های قانونی سرمایه را افزایش داد. در شرکت می‌توان سهامدار یا شریک را اضافه کرد. در واقع در قالب شخصیت حقوقی به راحتی می‌توان بخش از سهام شرکت را فروخت یا میزان آن را اضافه کرد. سهامداران جدید هم برای کسب سود و شریک شدن در سود صاحبان شرکت اقدام به این کار می‌کنند.
تنظیم قراردادهای بزرگ
اعتبار قانونی یکی از موارد مهمی است که امکان بستن قرارداد با مشتریان بزرگ و موفق را ایجاد میکند. معمولاً کمپانی‌های بزرگ داخلی و خارجی برای شرکت در مزایده‌ها و مناقصه‌ها شرایطی را تعیین می‌کنند که یکی از این شروط قانونی بودن و میزان سابقه فعالیت شرکت است. پس با ثبت قانونی شرکت می‌توان به قراردادهای بزرگ و پر سود هم دست پیدا کرد.
جهت مشاوره و اطلاعات بیشتر در زمینه حسابداری آنلاین با مشاوران ما در جهش تکنولوژی تماس بگیرید.
